Miliardy na odbudowę i rozwój

Podczas szczytu w Brukseli w 2020 roku Unia Europejska uzgodniła nowy pakiet pomocy finansowej dla krajów członkowskich. To Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility – RRF), którego celem jest złagodzenie gospodarczych i społecznych skutków pandemii koronawirusa oraz wsparcie europejskich gospodarek i społeczeństw. Pieniądze z tego instrumentu trafią także do Polski. 

Warunkiem koniecznym umożliwiającym otrzymanie przez Polskę pieniędzy z RRF jest przygotowanie Krajowego Planu Odbudowy (KPO), który stanowi podstawę ubiegania się o wsparcie z RRF. W projekcie dokumentu wskazano pięć komponentów, na które zostanie przeznaczone wsparcie:
A. Odporność i konkurencyjność gospodarki
B. Zielona energia i zmniejszenie energochłonności
C. Transformacja cyfrowa
D. Dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia
E. Zielona, inteligentna mobilność.

Prace nad Krajowym Planem weszły w decydującą fazę. Od marca br. trwa intensywny dialog z Komisją Europejską dotyczący doprecyzowania poszczególnych komponentów KPO, określenia kamieni milowych, wskaźników itp. Analizowane są uwagi zgłoszone w ramach konsultacji społecznych, które trwały od 26 lutego do 2 kwietnia br. oraz tzw. wysłuchań publicznych zorganizowanych na wniosek partnerów społecznych. Następnie przygotowana będzie nowa wersja dokumentu i przekazana po akceptacji przez Radę Ministrów do Komisji Europejskiej (KE). Ostateczny termin przekazania KPO do KE to koniec kwietnia 2021 r. Komisja ma dwa miesiące na ocenę projektu dokumentu.

Regiony współpracują

W ramach konsultacji społecznych oraz wysłuchań publicznych wpłynęło ponad 5 tys. uwag przez formularz zamieszczony na stronie internetowej oraz w formie stanowisk, pism i apeli przesyłanych pocztą elektroniczną. Samorządy uczestniczyły w pracach nad określeniem zakresu inwestycji. Przeprowadzono identyfikację potrzeb inwestycyjnych w kraju poprzez nabór zgłoszeń projektowych z regionów, ale także z resortów oraz partnerów społeczno-gospodarczych. Zgłoszono łącznie ok. 1200 propozycji projektów do realizacji. – Od jednostek samorządu terytorialnego będzie zależało wiele, a przede wszystkim dobre przygotowanie wniosków i gotowość projektów do realizacji, a następnie samo wdrażanie. Należy jednak pamiętać, że KPO to nie polityka spójności, tutaj nie mamy interesów poszczególnych regionów, kluczowe są reformy krajowe i realizujące je inwestycje – podkreśla Małgorzata Jarosińska-Jedynak, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Finansowy impuls

Łącznie w ramach KPO do sierpnia 2026 r. planuje się wydatkowanie całej dostępnej dla Polski sumy dotacji w wysokości 23,9 mld euro. Najwięcej pieniędzy w ramach KPO zarezerwowano na działania związane z zieloną transformacją. Priorytetem będą inwestycje w obszarze oszczędności energetycznej i zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł niskiej emisji (3,811 mld euro). Znaczne środki zarezerwowano także na rozwój elektromobilności, w tym sektora kolejowego. Na odporność i konkurencyjność gospodarki przeznaczono 4,133 mld euro, z czego najwięcej, bo 1,2 mld euro, na odbudowę i transformację sektorów najbardziej poszkodowanych w wyniku kryzysu. Na efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia zaplanowano 4,262 mld euro. Największa pula (1,35 mld euro) pójdzie na działania zabezpieczające potrzeby sektora zdrowia w związku z pandemią, czyli zakup szczepionek oraz sprzętu medycznego i dostosowanie infrastruktury do diagnozowania, leczenia i opieki nad chorymi.

Bardzo ważnym obszarem interwencji w ramach KPO jest transformacja cyfrowa. Reformy i inwestycje prowadzone będą przede wszystkim w ramach komponentu C. Nakłady w tej dziedzinie przewidziane są również w takich sektorach, jak zdrowie, transport i konkurencyjność gospodarki. Łącznie planowane są inwestycje w wysokości niemal 7 mld euro, czyli ponad 29% wszystkich dostępnych środków. Realizowane będą projekty z zakresu tworzenia i wdrożenia rozwiązań i aplikacji, rozbudowy infrastruktury przesyłu, gromadzenia i zabezpieczania danych oraz rozwoju kompetencji cyfrowych. Część pieniędzy zostanie przeznaczona na rozwój szybkiego internetu na obszarach wiejskich i rozwój kompetencji cyfrowych osób starszych oraz uczniów w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.

Andrzej Szoszkiewicz