Bezcenna dolina

Dotacja z Unii Europejskiej umożliwiła nie tylko gruntowny remont dawnych zabudowań podworskich Zamku Tarnowskich, ale też znaczne powiększenie powierzchni ekspozycyjnej. Dziś prężnie działa tu Regionalne Centrum Promocji Obszaru Natura 2000 Tarnobrzeska Dolina Wisły.  

Fot. Maciej Rałowski

Tarnobrzeska Dolina Wisły jest częścią sieci Natura 2000 ze względu na niezwykle cenne walory przyrodnicze tego terenu. Występują tu wodno-błotne zbiorowiska roślin, które tworzą coraz rzadsze w naszym kraju typy siedlisk, m.in. starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, zalewane muliste brzegi rzek, łąki użytkowane ekstensywnie czy łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe. Sama rzeka ciągle uznawana jest za jedną z najdzikszych dużych rzek Europy. To miejsce życia wielu gatunków zwierząt, często chronionych. Mieszkańcami tych terenów są m.in. łosie, bobry, wydry oraz liczne ptaki, jak bieliki, bociany czarne czy różne gatunki sów. Dolina Wisły pełni też funkcję korytarza ekologicznego i migracyjnego, najważniejszego w skali Polski i jednego z ważniejszych w Europie. Stanowi przystanek dla setek tysięcy ptaków migrujących niemalże przez cały rok.

Siedziba Centrum mieści się w dawnej stajni i ujeżdżalni, w pięknym otoczeniu zabytkowego Parku Dzikowskiego. – Edukacja ekologiczna musi się opierać na tym, co nas otacza. Nie da się w pełni przekazać wiedzy poprzez wystawy w gablotach czy multimedia. Park Dzikowski charakteryzuje duża bioróżnorodność, szczególnie zachwyca w nim runo parkowe, reprezentowane przez fiołki, zawilce, kokoryczki, miodunki, złocie i złocienie. Otacza nas starodrzew, a w nim gnieżdżą się liczne gatunki ptaków, m.in. sikory, kowaliki, szpaki, puszczyki oraz kilka gatunków dzięciołów. Mamy też urokliwe stawy, w których żyją płazy i inne zwierzęta. Można zobaczyć tu kumaka nizinnego, traszkę grzebieniastą, żabę moczarową oraz zaskrońca zwyczajnego. Oczywiście na pierwszym miejscu stawiamy edukację z zachowaniem zasad etyki, aby nie płoszyć zwierząt i nie niszczyć roślin. Dlatego zawsze jesteśmy wyposażeni w lupki i lornetki, by lepiej podpatrywać przyrodę – mówi Janusz Wepsięć, przyrodnik i przewodnik po Centrum.

Fot. Maciej Rałowski

Dzięki rozbudowie infrastruktury Centrum zyskało nowe sale i pracownie do edukacji. – Wydzieliliśmy tzw. salę akwarystyczną, gdzie mamy trzy duże tysiąclitrowe akwaria. Prezentujemy w nich gatunki ryb rodzimych, co jest dla nas bardzo ważne. Mamy ryby, płazy, gady, m.in. zaskrońca, czy żółwie żółtolice. Wprawdzie te ostatnie są gatunkiem obcym, inwazyjnym, ale o tym też opowiadamy – wyjaśnia Janusz Wepsięć. W kolejnym pomieszczeniu powstała przestrzenna diorama podzielona na różne typy siedlisk przyrodniczych. – Jest tu Puszcza Sandomierska, zbiornik eutroficzny, łąka wilgotna, łąka świeża i Wisła z jej piaszczystymi brzegami oraz łęg nadwiślański. Każda ekspozycja jest tak wykonana, by przybliżyć jak najbardziej naturalne ukształtowanie, rośliny i zwierzęta żyjące na tym terenie – podkreśla przewodnik. W sali wystawowej ogólnej na specjalnym monitorze można obserwować okoliczne ptaki dzięki kamerom zamontowanym w budkach lęgowych. Natomiast w sali archeologicznej zobaczymy kości mamuta, liczące prawie 30 tys. lat. – Zostały one znalezione w dawnej kopalni siarki w okolicach Tarnobrzega. To dla nas ważne, bo pokazujemy historię i przyrodę naszego miasta i regionu – dodaje Wepsięć. 

Fot. Maciej Rałowski

Centrum posiada również bibliotekę z czytelnią, salę konferencyjno-multimedialną, a także dwie pracownie: biologiczną i plastyczną. Przygotowany program edukacyjny jest bardzo różnorodny, obejmuje pikniki ekologiczne, wycieczki, spacery, lekcje przyrody oraz rozmaite warsztaty, m.in. na temat zmian klimatu. – Co roku odwiedzają nas tysiące osób. Specjalne zajęcia, warsztaty, wyprawy do parku organizujemy nie tylko w roku szkolnym, ale też w czasie ferii czy wakacji. Mamy na tyle atrakcyjną ofertę, że staliśmy się lokalnym liderem w dziedzinie ekologii i promocji przyrody – mówi Wepsięć. Przyjeżdżają tutaj nie tylko mieszkańcy Tarnobrzega, lecz także goście z regionu i innych części Polski. – Cały czas staramy się doposażać nasz ośrodek i wzbogacać ekspozycję, ale już dziś mamy się czym pochwalić. Ostatnio jeden z odwiedzających nas nauczycieli powiedział, że mamy zbiory, których nie powstydziłby się park narodowy. To dla nas wyróżnienie, że osoby, które jeżdżą po Polsce, zwiedzają różne miejsca, doceniają zaangażowanie pracujących tu osób – podsumowuje przyrodnik.

„Mistrz zmian” w kategorii: Zielony region – Gmina Tarnobrzeg
Projekt: Rozbudowa infrastruktury Regionalnego Centrum Promocji Obszaru Natura 2000 w Tarnobrzegu
Działanie: 4.5 Różnorodność biologiczna
Czas realizacji projektu: 12.06.2018-30.10.2019
Wartość projektu: ok. 1,49 mln zł
Wartość dofinansowania z UE: ok. 850 tys. zł