Efekty zostaną z nami

Ponad 2,1 mld euro (9,63 mld zł) – to wartość środków, które nasz region miał do dyspozycji w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020. Do końca grudnia 2020 r. 86% tego budżetu zaangażowano w projekty. Domykanie programu potrwa do końca 2023 r., ale już dziś korzystamy z efektów jego realizacji.

Jakie efekty udało się osiągnąć na Podkarpaciu? Wsparcie na swoje przedsięwzięcia pozyskało niemal 1600 przedsiębiorstw, które wprowadziły nowe produkty i usługi, unowocześniły linie produkcyjne i utworzyły dodatkowe miejsca pracy. W dziedzinie cyfryzacji udostępniono online 1167 usług publicznych. By zbliżyć nas do osiągnięcia celów klimatycznych, dzięki programowi zainstalowano w regionie źródła energii OZE wytwarzające dodatkową moc o wartości 193,75 MW. Wsparto 41 oczyszczalni ścieków komunalnych, 57 obiektów instytucji kultury oraz 82 zabytki.

Aby zapewnić spójność społeczną, utworzono ponad 1000 dodatkowych miejsc w placówkach stacjonarnej pomocy społecznej. Z usług wsparcia skorzystało ok. 28,5 tys. osób bezrobotnych oraz 35,7 tys. zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Utworzono 1368 miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych.

By ułatwić rodzicom godzenie życia zawodowego z rodzinnym, utworzono 1714 nowych miejsc opieki nad dziećmi w wieku 3 i dofinansowano ponad 7 tys. miejsc wychowania przedszkolnego. By poprawić jakość edukacji, wyposażono 483 szkoły i placówki systemu oświaty w sprzęt komputerowy. 179 szkół i placówek pozyskało sprzęt i materiały dydaktyczne niezbędne do realizacji kształcenia zawodowego. Uczniom zapewniono stypendia, staże i praktyki w firmach.

W odpowiedzi na pandemię 

W 2020 r. na łagodzenie skutków związanych z pandemią koronawirusa COVID-19 oraz wzmocnienie systemu ochrony zdrowia przeznaczono łącznie ponad 89 mln euro. Z tej kwoty przeszło 57 mln euro przekazano na granty na kapitał obrotowy dla firm (ponad 6 mln euro) i preferencyjne pożyczki obrotowe wspierające przedsiębiorców z sektora MŚP, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji w związku z ograniczeniami wywołanymi pandemią (ponad 51 mln euro). Niemal 12 mln euro wsparło realizację projektu „Poprawa bezpieczeństwa epidemiologicznego na terenie województwa podkarpackiego w związku z pojawieniem się koronawirusa SARS-CoV-2” (m.in. zaopatrzenie placówek w sprzęt medyczny i środki ochrony osobistej oraz zabezpieczenie osób zakażonych).

Kwota 21 mln euro wsparła działania miękkie (finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego). W największym stopniu z tej pomocy skorzystały powiatowe urzędy pracy, które przeciwdziałając bezrobociu, uruchomiły dofinansowanie wynagrodzeń i pokrycie części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.

Rozprzestrzenianie się COVID-19 doprowadziło wielu beneficjentów do trudnej sytuacji. Problemy z płynnością finansową, zamówieniami i dostawą towarów, czasowe zamknięcie niektórych placówek, np. wsparcia dziennego czy szkół, a także brak możliwości organizacji szkoleń, warsztatów i staży – to wszystko sprawiło, że Instytucja Zarządzająca RPO uelastyczniła procedury (np. wydłużyła terminy realizacji projektów) i ograniczyła do minimum rozwiązywanie umów o dofinansowanie.

Na granicy perspektyw  

Perspektywa finansowa 2014-2020 zakończyła się tylko formalnie, w praktyce wciąż trwa realizacja i rozliczanie projektów. Ponieważ tym razem Komisja Europejska ustanowiła zasadę n+3 (wcześniej było to n+2), domknięcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego nastąpi z końcem 2023 r. Beneficjenci mają zatem jeszcze czas na realizację swoich przedsięwzięć, ale już dziś można dokonać podsumowań pokazujących skalę wykorzystania Funduszy Europejskich w ramach RPO WP.

Ostatnia siedmiolatka to – według danych na koniec 2020 r. – 250 przeprowadzonych naborów wniosków na łączną kwotę 10,2 mld zł. Projektodawcy złożyli 6376 poprawnych pod względem formalnym wniosków na łączną kwotę wkładu UE 13,6 mld zł, która w całości wyczerpywałaby dostępne w Programie środki. Do końca grudnia było zawartych 3169 umów z beneficjentami. Ich wartość ogółem wyniosła aż 11 960,3 mln zł. Wartość samego dofinansowania unijnego w tych umowach wyniosła natomiast 8291,40 mln zł (ponad 86% alokacji). Beneficjentom, którzy złożyli 17 561 wniosków o płatność, przekazano łącznie 6 204,94 mln zł (w tym wkład UE to 5 949,09 zł stanowiący ok. 60% alokacji).

Rozglądając się wokół, nie jest trudno znaleźć tablicę informującą o dofinansowaniu projektu z funduszy unijnych. Wciąż będzie ich przybywać. Wkraczamy w kolejną perspektywę finansową – na lata 2021-2027. Ale sukcesu nie byłoby bez ludzi (liczby tylko częściowo oddają charakter i skalę dokonań). Nim ruszy nowy program (Fundusze Europejskie dla Podkarpacia), warto zobaczyć film „Podkarpackie to Ty” – o ludziach, którzy potrafili wykorzystać europejskie wsparcie.

Jerzy Gontarz