Jak to było i jak jest

1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Wstąpiliśmy do niej wraz z 9 innymi krajami. Było to największe w historii rozszerzenie UE. Radość była powszechna i ogromna. W tym roku mija zatem 20 lat naszej obecności w UE, a poparcie dla członkostwa sięga rekordowych 92%!

Wchodząc do UE, Polska zyskała w wielu wymiarach: politycznym, gospodarczym i społecznym. Dla Podkarpacia Unia jest szczególnie szczodra. Co siedem lat, gdy zatwierdzane są kolejne budżety, do naszego regionu trafiają coraz większe kwoty. W rozdaniu na lata 2021-2027 przydzielono nam niemal 2,2 mld euro. Od 2004 r. do dziś w kolejnych programach regionalnych zrealizowaliśmy 18 tys. projektów! Dzięki nim tak bardzo zmieniło się Podkarpacie. To inwestycje nie tylko w drogi, budynki i sprzęty. Postawiliśmy też na umiejętności i kompetencje ludzi. Wzrosła jakość życia w naszym regionie oraz kapitał społeczny mieszkańców. Przypomnijmy sobie, jak zmienialiśmy region, przywołując tylko kilkanaście przykładów projektów.

Z korzyścią dla mieszkańców

W latach 2004-2006 zaczęliśmy nadrabiać zaległości w podstawowej infrastrukturze. Przyspieszył program poprawy wody pitnej dla aglomeracji rzeszowskiej, który rozpoczął się jeszcze przed naszym wstąpieniem do UE. Dziś proces uzdatniania wody w Rzeszowie należy do najnowocześniejszych w Europie. Po pieniądze na gospodarkę wodną i ściekową sięgnęły też inne gminy i miasta, m.in. Stalowa Wola, Tarnobrzeg i Sędziszów Małopolski.

Samorządy, chcąc zwiększyć swą atrakcyjność, inwestowały w infrastrukturę dla rozwoju biznesu. Utworzony Mielecki Park Przemysłowy przyciągnął nowoczesne firmy, m.in. z branży lotniczej.

Unia wspiera regionalizm i dziedzictwo. U nas te działania zaczęły się od Wielokulturowego Centrum Historii i Sztuki w Przemyślu i Podziemnej Trasy Turystycznej wraz z rekonstrukcją płyty Rynku Staromiejskiego w Rzeszowie. Powstawały też mniejsze, lecz ważne obiekty kultury, m.in. Centrum Wikliniarstwa w Rudniku nad Sanem.

Podkarpacie było i jest ambitne. Już w pierwszych latach członkostwa region postawił na cyfryzację i kształtowanie społeczeństwa informacyjnego. Rozpoczęła się budowa regionalnej sieci szerokopasmowej aglomeracji rzeszowskiej ResMAN i informatyzacja Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Wysokie loty

Pierwsza pełna perspektywa (lata 2007-2013) pozwoliła na większy rozmach. Oprócz pieniędzy z programu regionalnego Podkarpacie bardzo skorzystało z Funduszu Spójności (FS) i z Programu Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW). O tym, że region mierzy wysoko, najlepiej świadczy rozbudowa lotniska w Jasionce. Uruchomienie nowoczesnego terminala w 2012 r. połączyło nas ze światem. To w tamtych latach na ulice Rzeszowa wyjechało 80 nowych niskoemisyjnych autobusów. Zmodernizowaliśmy ważne ulice, m.in. Lubelską i Rejtana, a także wybudowaliśmy najdłuższy most w Rzeszowie. System integrujący transport publiczny Rzeszowa i okolic stał się jednym z największych przedsięwzięć w historii miasta. W tym okresie powstała autostrada A4 (wsparcie z FS) i obwodnica Przemyśla (PO RPW). Ruszyły też ważne inwestycje kolejowe, jak modernizacja linii Rzeszów-Kraków.

Swój potencjał zaczęły budować podkarpackie uczelnie. Wtedy powstało Laboratorium Badań Materiałów dla Przemysłu Lotniczego i Centrum Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Więcej możliwości

W latach 2014-2020 większy nacisk położyliśmy na zdrowie i wykształcenie mieszkańców. Dzięki 50 mln euro zwiększył się dostęp do usług społecznych i zdrowotnych. Z tej puli wsparto tworzenie mieszkań wspomaganych oraz usługi środowiskowe i opiekuńcze. Środki unijne umożliwiły rozwijanie kompetencji przez prawie 62 tys. uczniów w regionie. Szkoły wzbogaciły zaś swoją infrastrukturę dydaktyczną. Między innymi przy Szkole Podstawowej w Grodzisku Dolnym powstało Regionalne Centrum Robotyki Edukacyjnej.

Podkarpacie wyspecjalizowało się w korzystaniu OZE. Dachy tysięcy domów przykryły panele fotowoltaiczne. Dzięki nim ograniczyliśmy emisję gazów cieplarnianych (ekwiwalent CO₂) o ponad 164 tys. ton rocznie.

Od początku obecności w Unii tysiące projektów zrealizowali nasi przedsiębiorcy. Dzięki Funduszom Europejskim rozwijają biznesy w różnych branżach. Niektóre są innowacyjne, np. produkcja podzespołów dla przemysłu lotniczego i samochodowego czy rozwiązania OZE dla budownictwa. Inne bardziej tradycyjnych, np. naturalne kosmetyki, zdrowa żywności i turystyka.

Nowy program Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027 z pewnością powiększy skalę dokonań. O najciekawszych projektach przeczytasz w naszym magazynie.

Andrzej Szoszkiewicz