Kolej na nowoczesne podróże

Podkarpacie przechodzi kolejową metamorfozę. Odnowione i nowoczesne dworce, przebudowane stacje, szybsze połączenia, rozwój aglomeracyjnych tras i atrakcyjna oferta dla pasażerów – to efekty modernizacji linii kolejowych w naszym regionie. Podróż pociągiem staje się dziś nie tylko wygodna i szybka, ale również ekologiczna.

Szybciej niż kiedykolwiek

W ostatnich latach na kolejowej mapie Podkarpacia zaszło wiele zmian. Inwestycje w torowiska, trakcje i infrastrukturę skutkują wzrostem popularności tej formy podróżowania. Jednym z kluczowych projektów była modernizacja linii kolejowej nr 91 Kraków–Rzeszów–Przemyśl–Medyka. Prace prowadzone od 2010 r. w ramach europejskiego korytarza E30, finansowane m.in. z funduszy unijnych, znacznie poprawiły jakość torowisk i skróciły czas przejazdu z Rzeszowa do Krakowa i Przemyśla.

W ramach tej inwestycji w Przemyślu wybudowano nowy most kolejowy (za ponad 66 mln zł). Zastąpił on starą przeprawę przez San w kierunku Medyki. Obiekt ulokowano między zachowanymi zabytkowymi przęsłami. Jedno z nich będzie służyło jako ścieżka pieszo-rowerowa, drugie zostanie wykorzystane przez Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej. –Inwestycja zrealizowana w ramach projektu „Poprawa stanu technicznego obiektów inżynieryjnych, etap II” zdobyła Grand Prix w konkursie „Budowa Roku Podkarpacia 2023” – wspomina Dorota Szalacha z PKP Polskie Linie Kolejowe SA.

Nowe możliwości dla mieszkańców

Duże znaczenie miała modernizacja linii kolejowej nr 25 Łódź Kaliska–Dębica. Jej podkarpacki odcinek biegnie z Dębicy przez Pustków, Mielec, Chorzelów aż do granicy z województwem świętokrzyskim. To jednotorowa, niezelektryfikowana linia o dużym znaczeniu regionalnym i dalekobieżnym. W efekcie prac wykonanych na odcinku Dębica–Mielec–Padew Narodowa po latach powróciło połączenie pomiędzy wspomnianymi miejscowościami. Obecnie na tej trasie kursują pociągi obsługiwane przez Podkarpacką Kolej Aglomeracyjną. Już 1 lipca oddany zostanie do użytku przystanek Mielec Wolności.

Efektem kolejnych prac na tej linii jest uruchomienie od marca nowego połączenia Intercity „San” z Rzeszowa do Warszawy przez Sandomierz i Radom. Dzięki hybrydowemu napędowi pociąg pokonuje trasę w 3 godziny i 47 minut, bez konieczności zmiany lokomotywy. – To świetne połączenie – mówią młodzi mieszkańcy Rzeszowa, którzy studiują w Warszawie. Pociąg przez Sandomierz jest tańszy niż BlaBlaCar (największy na świecie serwis wspólnych przejazdów dla osób podróżujących na długich dystansach– przyp. red.), z którego najczęściej korzystałam, a czas przejazdu jest porównywalny – mówi Maja. – W zeszłym roku jeździłem autobusami, bo nie było pociągu, który pokonałby trasę w czasie krótszym niż 5 godzin. Teraz wybieram pociąg, bo jest szybciej i wygodniej – tłumaczy Bartek. – O tym, że jest to bardzo dobre połączenie, świadczy fakt, że bilety trzeba często kupować z dużym wyprzedzeniem – dodaje Wiktor.

Wspomniany przystanek Mielec Wolności to ostatni z dziesięciu nowych punktów dostępu do kolei zrealizowanych na Podkarpaciu w ramach rządowego programu. Podróżni mogą już korzystać z nowych lub zmodernizowanych peronów m.in. w Przemyślu, Medyce, Żurawicy, Ropczycach i Strzyżowie.

Warto podkreślić powrót połączenia kolejowego na trasie Zagórz–Kraków. Reaktywacja tej linii to odpowiedź na rosnące potrzeby komunikacyjne mieszkańców południowo-wschodniej Polski i Małopolski.

Dworce z historią i nowoczesnością

Jeszcze niedawno wiele podkarpackich dworców kolejowych nie spełniało oczekiwań podróżnych. Dziś zyskały nowe życie. Warto w nie inwestować nie tylko ze względu na ich funkcje, ale też urok zabytkowych budynków.

W ramach Programu Inwestycji Dworcowych na lata 2016–2023 zmodernizowano dwa obiekty. Pochodzący z 1898 r. dworzec w Radymnie przeszedł kompleksową metamorfozę. Elewację odnowiono z zachowaniem oryginalnych barw i detali, a wnętrza wyposażono m.in. w zabytkową posadzkę i system informacji pasażerskiej.

Na wzór historycznej odtworzono też stolarkę okienną i drzwiową, a także poszycie dachowe wykonane z tzw. dachówki romańskiej. Uroku dodaje semaforowo zawieszony zegar umieszczony na elewacji budynku od strony peronów. – Powrót do podróży koleją widoczny jest także u nas. Remont budynku i przylegającej ul. Kolejowej poprawiły estetykę tej części miasta. Była to ważna inwestycja, która poprawiła komfort życia mieszkańców Radymna i okolic. Podróżni czekają na pociągi w dobrych warunkach i przyjemnym otoczeniu – mówi Mieczysław Piziurny, burmistrz miasta Radymna.

Dworzec w Stalowej Woli Rozwadowie także pochodzi z końca XIX w. Budynek przeszedł kompleksową przebudowę z zachowaniem walorów historycznych. Odrestaurowana została elewacja z detalami architektonicznymi i odtworzono historyczne napisy.  W środku jest nowoczesna poczekalnia, toalety, kasa biletowa i lokale na wynajem. W obu budynkach wprowadzono rozwiązania ułatwiające korzystanie z nich osobom z niepełnosprawnościami (ścieżki dla niewidomych, oznaczenia w alfabecie Braille’a i windy).

Obiekty zyskały też energooszczędne ogrzewanie. System BMS (Building Management System) zarządza instalacjami i urządzeniami w budynku oraz optymalizuje zużycie energii cieplnej, elektrycznej i wody. Zadbano także o bezpieczeństwo, jest m.in. monitoring oraz instalacja przeciwpożarowa. Wypiękniało także otoczenie dworców, ponieważ ich modernizacja to przykład kompleksowego podejścia do rewitalizacji przestrzeni publicznej. Dworce przestały być jedynie miejscem oczekiwania na pociąg – stały się lokalnymi centrami komunikacyjnymi. To pozytywnie wpływa na wizerunek miast i zachęca do częstszego korzystania z transportu publicznego.

Innowacje w Czarnej i Sędziszowie Małopolskim

W mniejszych miejscowościach powstały dwa obiekty w formule Innowacyjnych Dworców Systemowych. W Czarnej Tarnowskiej zbudowano parterowy dworzec z kubistyczną bryłą i ośmiometrową wieżą zegarową. W pierwszym pawilonie znajduje się poczekalnia z przeszkloną elewacją. Wnętrze wyposażone jest w ergonomiczne ławki dla podróżnych, gabloty z rozkładami jazdy pociągów oraz elektroniczne tablice przyjazdów i odjazdów pociągów. W drugim pawilonie znajduje się niewielki lokal na wynajem.

W Sędziszowie Małopolskim dworzec zbudowano w nowym miejscu. Parterowy budynek to nowoczesna bryła składająca się z dwóch części połączonych wiatą. Uwagę zwraca wieża o wysokości nieco ponad 4 m, na której zamontowano podświetlany zegar. Przy obu dworcach powstały parkingi. Zapewniono także miejsca do parkowania rowerów i stacje napraw jednośladów.

Budynki są w pełni dostępne dla osób z niepełnosprawnościami, wyposażone w ekologiczne systemy – pompy ciepła, panele fotowoltaiczne, odzysk wody deszczowej.

Wszystkie cztery inwestycje zostały dofinansowane ze środków unijnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020.

W ramach nowego programu o nazwie Dworce Przyjazne Pasażerom PKP SA zamierza wyremontować dworzec w Nisku. Program jest na etapie konsultacji w Ministerstwie Infrastruktury, które dotyczą m.in. sposobów finansowania i kwestii związanych z możliwościami wykorzystania dworców w systemie obrony cywilnej.

Kolej aglomeracyjna – nowoczesność na co dzień

Zrównoważony transport kolejowy na terenie województwa w ogromnym stopniu wspiera Podkarpacka Kolej Aglomeracyjna (PKA). W realizacji projektu, będącego największym przedsięwzięciem transportowym w historii regionu, kluczową rolę odegrał Samorząd Województwa Podkarpackiego. Uruchomiono regularne połączenia Rzeszowa z Dębicą, Przeworskiem, Kolbuszową i Strzyżowem.

Samorząd województwa odpowiadał za zakup nowoczesnego taboru kolejowego, w tym pojazdów elektrycznych i hybrydowych. Drugim zadaniem była budowa zaplecza technicznego, w tym hali serwisowej, która powstała przy stacji Rzeszów Staroniwa.

PKP Polskie Linie Kolejowe SA zrealizowały inwestycje za blisko 340 mln zł. Powstała nowa linia kolejowa do Portu Lotniczego Rzeszów–Jasionka. – Poza tym zmodernizowaliśmy istniejące linie kolejowe i przystanki. Wybudowaliśmy też 14 stacji i przystanków na trasach w stronę Dębicy, Przeworska, Kolbuszowej i Strzyżowa oraz na nowej linii do lotniska w Jasionce. W tym roku nowe miejsca zatrzymywania się pociągów wyposażone zostaną m.in. w nagłośnienie i urządzenia do emisji dźwiękowych komunikatów – informuje Dorota Szalacha z biura prasowego PLK SA.

Projekt wspierało aż 28 jednostek samorządu, które inwestowały także w parkingi typu Park&Ride i infrastrukturę towarzyszącą. Obiekty te umożliwiają mieszkańcom wygodne łączenie transportu indywidualnego z kolejowym. Przykładem ogromnej zmiany może być Kolbuszowa. Tam przebudowany został układ komunikacyjny wokół dworca, by powstało centrum przesiadkowe. Budynek dworca zyskał nowe funkcje – mieści się świetlica dla młodzieży z punktem bibliotecznym i punkt informacji turystycznej oraz część administracyjna do obsługi mieszkańców. To także siedziba straży miejskiej i centrum monitoringu miejskiego.

Kolej aglomeracyjna to świetne rozwiązanie – uważa Karol, młody mieszkaniec Strzyżowa, który uprawia lekkoatletykę i dojeżdża do Rzeszowa na treningi. – Tak jest szybciej, taniej i zdecydowanie wygodnie – dodaje. Czas przejazdu to ponad 40 min, a częstotliwość pociągów zależy od pory dnia. – Rano jest bardzo tłoczno – mówi. – Przydałby się większy szynobus.

– Mieszkańcy są bardzo zadowoleni – potwierdza Agata Gadziała, burmistrz Strzyżowa. Jak mówi, kolej świetnie się sprawdza, teraz, gdy trwa remont drogi wojewódzkiej. – W Strzyżowie brakuje pracy, więc wiele osób dojeżdża do Rzeszowa. W tym roku zakończyliśmy budowę parkingu tuż obok dworca, można tu też zostawić rowery. Szkoda, że szynobusy w ramach PKA kursują tylko do stacji Strzyżów. Chcielibyśmy, by aglomeracyjne pociągi jeździły dalej – np. do Jasła przez Wiśniową i Dobrzechów. Będziemy o to zabiegać – zapowiada Agata Gadziała.

Renesans kolei na Podkarpaciu

Na Podkarpaciu kolej wraca do łask. Dzięki środkom unijnym poprawia się nie tylko infrastruktura torowa, ale i standard obsługi pasażerów. Przybywa zmodernizowanych dworców i przystanków, a starsze są odnawiane i pięknieją. Do podróży zachęca krótszy niż przed laty czas przejazdów i nowe połączenia, m.in. do Warszawy. Kolej staje się atrakcyjną alternatywą dla transportu drogowego, a nowoczesna infrastruktura służy mieszkańcom i rozwojowi regionu.

Barbara Kozłowska