REACT-UE – odpowiedź na kryzys

Państwa członkowskie UE będą mogły wkrótce korzystać ze środków w ramach instrumentu „Wsparcie na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytorium Europy” (REACT-EU). To element pakietu określanego jako „Plan odbudowy dla Europy”, czyli NextGenerationEU.

Celem REACT-UE jest przeciwdziałanie skutkom kryzysu wywołanego przez pandemię COVID-19 oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki oraz zwiększenia jej odporności na wypadek potencjalnych przyszłych kryzysów. Unia Europejska na REACT-EU przeznaczyła 47,5 mld euro. Wypłaty podzielono na dwie transze. W tym roku do rozdysponowania będzie kwota 37,5 mld euro, w 2022 r. – 10 mld euro.

Wysokość alokacji dla poszczególnych państw członkowskich obliczana jest według wskaźników makroekonomicznych (poziom bezrobocia oraz spadek PKB spowodowany pandemią COVID-19). W ramach pierwszej transzy wkrótce trafi do Polski ponad 1,6 mld euro. Druga transza zostanie podzielona pomiędzy państwa członkowskie na podstawie danych, które dostępne będą jesienią tego roku. Dziwić może niewielka kwota pierwszej transzy dla Polski (np. Włochy mają otrzymać 11,3 mld euro, Hiszpania – 10,9 mld euro). Wyjaśnienie jest proste: nasza gospodarka była w stosunkowo dobrej kondycji w październiku 2020 r., kiedy to decydowano o podziale pieniędzy.

Zgodnie z przyjętymi przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej założeniami środki w ramach REACT-EU mogą zostać przeznaczone na finansowanie projektów w obszarze infrastruktury energetycznej, cyfryzacji, wsparcia przedsiębiorstw i zdrowia w ramach utworzonych dodatkowych osi priorytetowych w krajowych i regionalnych programach operacyjnych perspektywy 2014-2020.

REACT-EU dla Podkarpacia 

W ramach pierwszej transzy województwo podkarpackie otrzyma ok. 24,5 mln euro. Brak jest natomiast informacji o tym, ile pieniędzy i na jakie obszary pozyska region w ramach II transzy.

– Jesteśmy na etapie intensywnych uzgodnień i dyskusji z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej co do praktycznych wdrożeniowych ustaleń sposobu wykorzystania tych środków. Warto podkreślić, że inwestycje powinny przyczyniać się do realizacji celu klimatycznego, który dla REACT-EU wynosi 25% – wyjaśnia Wojciech Magnowski, dyrektor Departamentu Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym. 

Zarząd Województwa zadeklarował, aby dodatkowe fundusze skierowane zostały na finansowanie gotowych do realizacji projektów z list rezerwowych. Kluczowy i zasadniczy wpływ ma na to bardzo krótki czas na ich wydatkowanie. Po konsultacji z Komisją Europejską alokację z pierwszej transzy REACT-EU przeznaczono na dotowanie projektów w ramach następujących obszarów:

• „Cyfryzacja” (7,88 mln euro) – projekty z listy rezerwowej w Osi priorytetowej II Cyfrowe Podkarpackie obejmujące przedsięwzięcia z obszaru e-zdrowia, zakładające integrację funkcjonujących w regionie podmiotów leczniczych z Podkarpackim Systemem Informacji Medycznej
• „Infrastruktura energetyczna” (15,76 mln euro) – projekty z list rezerwowych w naborach na tzw. projekty parasolowe oraz projekty ogólne w Osi priorytetowej III Czysta energia, działanie 3.1 Rozwój OZE.

– Środki REACT-EU mają za zadanie wypełnić lukę między reakcją kryzysową oferowaną przez Komisję Europejską w ramach realokacji funduszy unijnych w 2020 r. oraz długoterminową ekologiczną i cyfrową odbudową nowej, bardziej odpornej gospodarki. Podczas rozmów z urzędem marszałkowskim zabiegaliśmy o skierowanie tych dodatkowych pieniędzy na inwestycje w czystą energię oraz wzmocnienie podstawowej opieki zdrowotnej. Obszary te będą również priorytetem w ramach kolejnego budżetu na lata 2021-2027 – podkreślił Christopher Todd, dyrektor Wydziału ds. Polski w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej.

Uruchomienie środków w ramach REACT-UE uwarunkowane jest wejściem w życie rozporządzeń ustanawiających ten instrument oraz ustaleniem kwestii proceduralnych. Pieniądze muszą być wydane i rozliczone z Komisją Europejską do końca 2023 r., co oznacza, że realizowane przez beneficjentów projekty powinny co do zasady zakończyć się nie później niż do połowy 2023 r. Szybkie terminy wypłat i realizacji podyktowane są palącymi potrzebami finansowymi państw członkowskich związanymi z ratowaniem pewnych działów gospodarki.

Andrzej Szoszkiewicz