Tory karpackiego dziedzictwa

Pierwsza Węgiersko-Galicyjska Kolej Żelazna była do I wojny światowej jedną z najważniejszych linii kolejowych Austro-Węgier. Łączyła Budapeszt z Przemyślem i Lwowem, m.in. przez Przełęcz Łupkowską, Zagórz i Ustrzyki Dolne. Dziś szlak przebiega przez terytorium czterech państw i ma znaczenie raczej lokalne.

Ale co powstało, by łączyć – łączyć może również dziś. Tyle że w inny sposób. Drogą do tego są projekty, np. taki jak „Otwieramy wrota Karpat. Dziedzictwo kulturowe łuku karpackiego w nowej odsłonie”, realizowane wspólnie na Podkarpaciu i w kraju preszowskim na Słowacji. Tam w miejscowości Giraltovce powstał Dom Słowacko-Polski, w którym prezentowane jest wspólne dziedzictwo obu narodów. A w Medzilaborcach, słynących z Muzeum im. Andy’ego Warhola, część pomieszczeń budynku, w którym ono się mieści, zaadaptowano na Muzeum I Wojny Światowej.

Pamięć i działanie

Po stronie polskiej powstały dwie nowe atrakcje turystyczne, które jednocześnie są też pamiątkami historii i znakami tożsamości mieszkańców. W Zagórzu otwarto Skwer Pamięci Obrońców Węzła Zagórskiego z 1918 r. Miejsce to upamiętnia wydarzenia z okresu walk o wschodnie granice Rzeczpospolitej po I wojnie światowej. Skwer jest jednocześnie miniskansenem kolejowym, a jego najważniejszym elementem – stała się zabytkowa lokomotywa.

Ustrzyki Dolne wzbogaciły się natomiast o Bieszczadzkie Centrum Dziedzictwa Kulturowego (BCDK). Utworzono je w zabytkowym budynku dawnej rafinerii nafty. Górnictwo ropy naftowej to ważny element dziedzictwa Łuku Karpat. – BCDK spełniać będzie cztery najważniejsze funkcje, z których pierwsza to promocja dziedzictwa. W budynku powstała nowoczesna sala, w której w formie pokazu multimedialnego pokazywane jest to, co cenne z przeszłości regionu. To jedna z najnowocześniejszych atrakcji tego typu w kraju – podkreśla Marek Andruch, starosta bieszczadzki. – Centrum stworzy też przestrzeń do działania dla lokalnych rzemieślników i artystów. A już w tym momencie odbywają się tu warsztaty, koncerty, szkolenia, konferencje i zajęcia edukacyjne – dodaje. Dwie pozostałe funkcje BCDK dotyczą koordynacji: rozwoju turystyki w regionie oraz współpracy z regionami przygranicznymi.

Marek Rokita