Na Podkarpaciu nie brakuje utalentowanych ludzi z wiedzą i pomysłami na realizację ambitnych projektów. Uczelnie i firmy dysponują najnowocześniejszym sprzętem niezbędnym do rozwijania takich pomysłów. Sęk w tym, że talenty rozproszone są po całym regionie, a sprzęt często pozamykany w warsztatach i laboratoriach. Jednym z głównych celów działalności Podkarpackiego Centrum Innowacji (PCI) jest integracja tego rozproszonego potencjału i zainspirowanie do wspólnych działań.
Z końcem czerwca br. PCI udostępniło internetową platformę www.badania.pcinn.org z ofertą Podkarpackiej Sieci Laboratoriów Badawczych i Wzorcujących (PSLBiW). Sieć zrzesza już 52 laboratoria z całego Podkarpacia. Są wśród nich zarówno renomowane, działające w sferze wzorcowania aparatury do pomiarów geometrycznych, na które jest duży popyt ze strony przemysłu, jak i małe, prywatne laboratoria o wąskich specjalizacjach. Na portalu każdy przedsiębiorca zainteresowany zleceniem określonych badań i testów łatwo sprawdzi, gdzie i kto będzie mógł je wykonać.
PSLBiW jest odpowiedzią na potrzeby zgłaszane przez biznes. Przed rozpoczęciem tego projektu rozesłana została ankieta do podkarpackich firm. Większość z nich wskazała, że badania swoich wyrobów zleca do laboratoriów spoza regionu. Wniosek nasuwał się sam: albo w województwie brakuje takiego potencjału badawczego, albo przedstawiciele nauki i biznesu za mało skutecznie kontaktowali się ze sobą. Trzecia możliwość związana była z Funduszami Europejskimi – sprzęt kupiony w ramach unijnego projektu nie zawsze może służyć komercyjnym celom.
Dzięki danym zebranym w ankiecie PCI uzyskało ważne informacje na temat dostępnego zaplecza laboratoryjnego i otwartych na współpracę naukowców z Podkarpacia. Rezultat tej analizy pomoże również w identyfikacji dziedzin, w których występują braki sprzętowe i konieczne są nowe inwestycje. W dalszych planach PCI jest utworzenie Centrum Badań i Certyfikacji – zespołu laboratoriów akredytowanych w obszarze, w którym usług badawczych do tej pory nie wykonywano. Założono, że będzie to przedsięwzięcie komercyjne. Świadectwo akredytacji daje klientom gwarancję, że wyniki z danego laboratorium są wiarygodne. Takie badania mają większą wartość, a ich wykonywanie jest dla laboratoriów bardziej opłacalne. – Głównym celem jest urynkowienie badań i rozwinięcie współpracy z biznesem. Zależy nam, aby laboratoria dysponujące bardzo zaawansowanym wyposażeniem mogły świadczyć jak najwięcej usług dla przedsiębiorstw. Takimi możliwościami szczególnie powinny być zainteresowane nowo powstałe firmy, których nie stać na zakup kosztownej aparatury i uruchomienia swojej działalności od zakładania laboratorium – mówi dr inż. Roman Tabisz, twórca i koordynator Podkarpackiej Sieci Laboratoriów Badawczych i Wzorcujących.
Obecnie trwają też przygotowania do uruchomienia funduszu wsparcia dla laboratoriów oraz zatrudnienia zespołu brokerów, którzy zajmą się promocją oferty. Jesienią po raz trzeci zostanie zorganizowana konferencja „Innowacje – Pomiary – Akredytacje”, podczas której będą promowane rynkowe usługi badawcze laboratoriów współpracujących w ramach sieci.
Przestrzeń do współpracy
W 2019 r. PCI uruchomiło pierwszy konkurs w ramach programu grantowego na dofinansowanie prac badawczo-rozwojowych dla podkarpackich jednostek naukowych. To unikalny kierunek działania spółki, który ma przyczynić się do tworzenia prototypów oraz powstawania w regionie innowacyjnych technologii. Do programu grantowego zgłosiły się aż 103 zespoły! To przedstawiciele Politechniki Rzeszowskiej, Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie i Uniwersytetu Rzeszowskiego. 25 projektów badawczych otrzymało łącznie 3,834 mln zł. Były to projekty o najlepszym potencjale do komercjalizacji z branż: ochrona zdrowia, technologie medyczne, zaawansowane materiały i narzędzia dla branży lotniczej, technologie informacyjno-komunikacyjne, transport i motoryzacja, biogospodarka i żywność oraz efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii. Są one związane z regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami województwa podkarpackiego.
Do drugiego naboru, ogłoszonego w styczniu 2020 r., wpłynęły aż 143 wnioski, czyli o prawie 40% więcej niż poprzednio. Obecnie trwa ich ocena. Pojedynczy projekt może uzyskać grant w wysokości do 200 tys. zł, a łączna pula wynosi 6 mln zł.
PCI ma ambitny plan na przyszłość. – Nie chcemy być kolejną instytucją przyznającą dofinansowanie. Ten model jest powszechny w Polsce i nie przynosi spodziewanych korzyści. W zamian powstanie system bieżącego wsparcia poszczególnych projektów. Dla zespołów, które będą potrzebowały dalszych badań, chcemy szukać finansowania np. na rynku private equity. Projekty zakończone prototypem znajdą się pod opieką brokerów. Wspólna praca pozwoli wypracować koncepcję biznesową, a kontakt z inwestorem będzie szansą na komercjalizację – mówi Konrad Frontczak, dyrektor zarządzający ds. komercjalizacji badań w PCI.
Część projektów zakończy się założeniem spółki spin-off, czyli własnej działalności gospodarczej, której celem jest sprzedaż produktu lub usługi, powstałych w wyniku projektu. Możliwy jest też alias z partnerem branżowym czy udzielenie licencji podmiotowi komercyjnemu. Eksperci będą pomagać w zdobyciu środków na rozwój spółki, a prototypy wypromują w środowisku gospodarczym. Dla wdrożenia takiego modelu niezbędna jest pozytywna współpraca z partnerami naukowymi.
W budynku PCI działa też ProtoLab. To nowoczesne pracownie (komputerowa, druku i skanowania 3D, wirtualnej rzeczywistości, elektroniczna) i warsztaty (stolarnia, ślusarnia, spawalnia, montażownia), w których studenci rzeszowskich uczelni pod kierunkiem animatorów rozwijają swoje innowacyjne pomysły. Dostęp do tej infrastruktury jest bezpłatny. – Inicjatywa ProtoLab integruje pomysły studentów, którzy na miejscu konkretyzują je w prototypy, a potem we wdrożenia. Przedsiębiorcy mogą tu spotkać młodych i ambitnych ludzi oraz zlecić opracowanie konkretnego prototypu lub poszukanie rozwiązania problemu. Dla obu stron to także szansa na dalszą współpracę – mówi Sławomir Olejnik, dyrektor zarządzający ds. rozwoju w PCI.
Społeczność ProtoLabu korzysta ze szkoleń i uczestniczy w imprezach organizowanych w PCI, np. warsztatach Design Thinking i hackathonach. Zespoły projektowe wywodzą się z uczelni partnerskich PCI: Politechniki i Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.
Andrzej Szoszkiewicz
