Misja ratunkowa

Wyznaczyliśmy cztery duże obszary, na które powinny być przeznaczone pieniądze z unijnego planu REACT-EU: sektor ochrony zdrowia, infrastruktura energetyczna i transport niskoemisyjny, a także wsparcie przedsiębiorstw oraz cyfryzacja – mówi Małgorzata Jarosińska-Jedynak, wiceminister w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Pandemia COVID-19 wpłynęła negatywnie na gospodarki krajów Unii Europejskiej. Jaki był zamysł uruchomienia przez Komisję Europejską dodatkowego planu naprawczego REACT-EU?

Istotnie, pandemia COVID-19 wywołała bardzo negatywne skutki gospodarcze w państwach członkowskich. By im przeciwdziałać, już w 2020 r. kraje członkowskie UE zgodziły się na powołanie unijnego funduszu odbudowy o roboczej nazwie Next Generation EU. Jest on finansowany dodatkowo, poza wieloletnim budżetem UE. Jednym z elementów tego funduszu odbudowy jest instrument REACT-EU, realizowany w ramach programów polityki spójności na lata 2014-2020.

Łączny budżet REACT-EU dla Polski wynosi ok. 2 mld euro. W jaki sposób te pieniądze zostały podzielone między regiony i programy krajowe? Ile pieniędzy przypadło Podkarpaciu?

Środki trafiły przede wszystkim do programów, które wspierają kluczowe sektory z perspektywy obudowy po pandemii, tj. sektor ochrony zdrowia, sektor przedsiębiorstw, transformację energetyczną czy cyfryzację. Największą ich część przeznaczyliśmy na Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – prawie 768 mln euro. Są to pieniądze przede wszystkim na infrastrukturę w sektorze zdrowia, ale również na transformację energetyczną, w tym na odnawialne źródła energii (OZE) oraz infrastrukturę gazową.

Polskie regiony otrzymały łącznie ponad 455 mln euro. Z tej puli dla województwa podkarpackiego przeznaczono ponad 35 mln euro. Jest to trzecia największa kwota spośród wszystkich regionów – po województwach śląskim (52 mln euro) oraz małopolskim (40 mln euro).

Na co można przeznaczyć pieniądze z REACT-EU?

Wyznaczyliśmy cztery duże obszary, na które powinny być przeznaczone pieniądze z planu REACT-EU: sektor ochrony zdrowia, infrastruktura energetyczna i transport niskoemisyjny, a także wsparcie przedsiębiorstw oraz cyfryzacja. Większość regionów przeznaczyła te finanse w dużej mierze na wsparcie najbardziej obciążonego pandemią sektora – ochrony zdrowia, a także na infrastrukturę energetyczną, w tym OZE.

Nie inaczej jest w przypadku Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020. Środki z planu naprawczego REACT-EU zostały przeznaczone w tym programie przede wszystkim na wzmacnianie efektywności energetycznej budynków, OZE oraz e-usługi w sektorze ochrony zdrowia.

Czy w wypadku REACT-EU obowiązują te same regulacje, które dotyczą korzystania z Funduszy Europejskich w ramach poszczególnych programów?

Tak, sposób realizacji planu REACT-EU został uregulowany w ramach tzw. rozporządzenia ogólnego (tzn. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 grudnia 2013 r. nr 1303/2013), które odpowiednio zmieniono pod koniec grudnia 2020 r. Jest to to samo rozporządzenie ramowe, na podstawie którego działają programy operacyjne na lata 2014-2020.

Istnieje kilka różnic między wdrażaniem środków z REACT-EU a standardowym przydziałem funduszy w ramach polityki spójności, jednak dla konkretnej firmy lub instytucji otrzymującej wsparcie te różnice są w zasadzie niezauważalne.

Jaki efekt powinniśmy uzyskać dzięki dodatkowemu wsparciu z REACT-EU w skali regionów i kraju?

REACT-EU ma przede wszystkim na celu łagodzenie negatywnych skutków pandemii COVID-19. Unia Europejska oraz państwa członkowskie liczą, że dzięki dodatkowym środkom finansującym inwestycje uda się pobudzić wzrost gospodarczy po recesji, którą wywołała pandemia. To w wielu krajach już się udało. Między innymi w Polsce, która wciąż notuje stały wzrost PKB.

W województwie podkarpackim ciekawym projektem jest Ekologiczne Miasto Jarosław (m.in. montaż mikroinstalacji OZE w gospodarstwach domowych). Z pomocy skorzystał też Wojewódzki Szpital im. św. Ojca Pio w Przemyślu czy Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie. Czy może Pani wskazać inne wyróżniające się projekty finansowane z REACT-EU w Polsce i regionie?

Stale obserwujemy realizację programów w Polsce i widzimy, jakie projekty pozyskały finansowanie w regionach. Ciekawe i duże przedsięwzięcia w ramach instrumentu REACT-EU realizowane są przede wszystkim w sektorze ochrony zdrowia. Na przykład Województwo Lubelskie zainwestowało w rozbudowę Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy. Opolskie z kolei finansuje budowę Centrum Skonsolidowanych Usług Rehabilitacyjnych w Korfantowie.

Wiele interesujących przedsięwzięć finansowanych jest również w województwie podkarpackim. Są to przede wszystkim inwestycje w obszarze odnawialnych źródeł energii. Ciekawym wielomilionowym przedsięwzięciem jest projekt partnerski gmin: Besko, Zarszyn, Haczów i Brzozów, który dotyczy budowy instalacji fotowoltaicznych. Również Przemyśl i Radymno, a także Nisko finansują dostawę i montaż mikroinstalacji OZE dla gospodarstw domowych na swoim terenie.

Rozmawiał Jerzy Gontarz