Pionierzy dostępności

Wioska Muczne w Bieszczadach znana jest z pokazowej zagrody żubrów oraz Centrum Promocji Leśnictwa. Od ponad dwóch lat ma nową atrakcję.

Czy świat górskich wypraw i pięknych widoków może być dostępny dla osób niewidomych i niedowidzących? – Tak. W mojej pracy spotykam wędrowców z niepełnosprawnością wzroku. Może ich być więcej, jeżeli odpowiednio dostosujemy nasze szlaki, by czuli się na nich bezpieczni i tak jak my czerpali przyjemność z wycieczek górskich – mówi Karolina Kiwior, przewodniczka i ratowniczka górska z Grupy Bieszczadzkiej Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (GOPR).

Osoby z dysfunkcją wzroku „widzą” pozostałymi czterema zmysłami. Słuchem, dotykiem, węchem i smakiem zbierają informacje o otoczeniu. Łącząc je z usłyszanymi opisami, tworzą obraz mentalny. Słowną opowieść zapewniają im np. towarzysze podróży, przewodnicy, a także aplikacje mobilne. Opisy mogą zawierać szczegóły dotyczące krajobrazu, cech naturalnych, punktów orientacyjnych i wszelkich widocznych elementów, dzięki którym widok jest wyjątkowy.

Fot. Maciej Rałowski

Przewodnik w aplikacji 

Dostosowanie tras nie jest łatwe i wymaga ścisłej współpracy z osobami z niepełnosprawnością. – Przełomowe było spotkanie z Janem Szusterem, niewidomym wynalazcą i turystą. Pan Jan opracował rozwiązanie, które umożliwia samodzielne poruszanie się po szlaku osobom takim jak on – tłumaczy Karolina Kiwior. Zaowocowało to przygotowaniem projektu dostępnej ścieżki turystycznej na wieżę widokową na szczycie góry Jeleniowaty (907 m n.p.m.) w Mucznem.

Stalowo-drewniana wieża ma 34 m wysokości i jest największym tego typu obiektem w Bieszczadach. Aby wejść na taras widokowy, trzeba pokonać prawie 200 schodów. Widać stamtąd panoramę doliny górnego Sanu i Bieszczady aż po ukraińskiej stronie granicy. Na południu zobaczymy zaś ciąg najwyższych szczytów z Haliczem, Kopą Bukowską, przez Połoninę Wetlińską, aż po Smerek.

Do wieży dotrzemy ścieżką turystyczną o długości 6 km, która zaczyna się obok Centrum Promocji Leśnictwa w Mucznem. Szlak poprowadzono tak, aby osoby z niepełnosprawnościami mogły nią przejść bez pomocy przewodnika. Wyznaczono na nim 15 punktów, w których zamontowano specjalne urządzenie – elektroniczne znaczniki Totupoint. – Przed wycieczką warto zainstalować w smartfonie bezpłatną aplikację Totupoint. Wchodząc na szlak, włączamy bluetooth i uruchamiamy aplikację. Turyści z niepełnosprawnością wzroku są mile zaskoczeni, z jaką łatwością trafia się na znaczniki i samodzielnie porusza po trasie – podkreśla Karolina Kiwior. Korzystanie z aplikacji jest bezpłatne i nie wymaga połączenia z internetem, jeśli wcześniej zainstalujemy ją w telefonie.

Fot. Maciej Rałowski

Zapraszamy na szlak 

Smartfon osoby wędrującej ścieżką sam znajduje zamontowany w terenie znacznik, który odtwarza nagranie z ciekawą opowieścią. Dowiemy się o historii, przyrodzie i kulturze dawnych mieszkańców tej krainy – Bojków. Przygotowano również audiodeskrypcję, czyli opis słowny wyglądu odwiedzanych miejsc. Na szlaku oraz na tarasie wieży widokowej ustawiono wypukłe tablice informacyjne i mapki w języku Braille’a. Pomaga to zwizualizować drogę na Jeleniowaty oraz widok ze szczytu wieży.

Fot. Maciej Rałowski

To druga tego typu dostępna trasa turystyczna w Polsce. Pierwsza powstała w 2021 r. we wsi Olchowiec w gminie Dukla (Beskid Niski). Obie powstały w ramach projektów realizowanych przez Bieszczadzką Grupę GOPR ze środków Województwa Podkarpackiego w zakresie turystyki. Częścią projektu były szkolenia dla przewodników beskidzkich, goprowców oraz osób bezpośrednio związanych z turystyką na temat pomocy i asystowania osobom z niepełnosprawnością wzrokową.

Andrzej Szoszkiewicz